Hormony tarczycy odgrywają bardzo ważną rolę w rozwoju dziecka, wpływając na jego metabolizm, układ nerwowy i funkcje poszczególnych narządów. Dlatego tak istotne jest, aby rodzice potrafili rozpoznać objawy zaburzeń tarczycy u swojego dziecka, gdyż wczesna diagnoza zapewnia jego prawidłowy rozwój fizyczny i psychiczny.
Dzieci, u których zdiagnozowano dolegliwości ze strony tarczycy, potrzebują wsparcia swoich bliskich. Często nie rozumieją, dlaczego to akurat one chorują i dlaczego codziennie muszą przyjmować leki.
Warto również poinformować przedszkole/szkołę o dolegliwościach dziecka i związanych z nimi wymaganiami lekarskimi.
Objawy niedoczynności tarczycy u dzieci
Objawy niedoczynności tarczycy u dzieci są niespecyficzne, przez co trudne do rozpoznania. Mogą różnić się w zależności od wieku dziecka:
Po urodzeniu
- przedłużająca się żółtaczka fizjologiczna,
- duże ciemię,
- szerokie szwy czaszkowe,
- hipotermia,
- przepukliny,
- słabe łaknienie.
Po miesiącu
- senność,
- zaparcia,
- suchość skóry,
- mały przyrost masy ciała,
- ochrypły głos.
Dzieci i młodzież
- opóźniony proces wzrastania,
- opóźnione dojrzewanie płciowe,
- zła tolerancja zimna,
- suchość skóry, zmiany na łokciach i kolanach (objaw brudnych łokci),
- suche, matowe, łatwo wypadające włosy,
- zaparcia,
- senność,
- zaburzenia koncentracji,
- trudności w nauce,
- przyrost masy ciała.

Niedoczynność tarczycy u dzieci jest najczęściej spowodowana zapalnym procesem autoimmunologicznym (choroba Hashimoto), który niszczy gruczoł tarczowy i w konsekwencji doprowadza do upośledzenia jego funkcji.
Wrodzona niedoczynność tarczycy
Dzieci mogą doświadczać dolegliwości ze strony gruczołu tarczowego już od urodzenia, jeśli urodzą się z nieprawidłowo funkcjonującą tarczycą – stan ten nazywamy wrodzoną niedoczynnością tarczycy. Dzieci mogą wówczas nie mieć żadnych objawów lub wykazywać jedynie łagodne objawy, które często pozostają nierozpoznane.
Aby uniknąć poważnych konsekwencji nieleczonej wrodzonej niedoczynności tarczycy – w tym zaburzeń rozwoju centralnego układu nerwowego – u wszystkich noworodków rutynowo przeprowadza się badanie TSH w pierwszych dobach życia. Dzieci z wrodzoną niedoczynnością tarczycy są leczone odpowiednimi lekami, w taki sam sposób jak osoby dorosłe. Taka terapia zapewnia ich prawidłowy rozwój.
Na co mama powinna zwrócić uwagę?
Typowe objawy wrodzonej niedoczynności tarczycy obejmują:
- przedłużającą się żółtaczkę,
- niskie napięcie mięśni,
- zaparcia,
- niską temperaturę ciała,
- opóźniony rozwój psychomotoryczny (dziecko nie rozwija się adekwatnie do swojego wieku).
Objawy nadczynności tarczycy u dzieci
Najczęstszą przyczyną nadczynności tarczycy u dzieci (aż 95% przypadków) jest choroba Gravesa-Basedowa – schorzenie autoimmunologiczne, w którym autoantygenem jest receptor dla TSH (TSHR). Choroba ta częściej występuje u nastolatków niż u małych dzieci i na ogół dotyka więcej dziewcząt niż chłopców.
Nadczynność tarczycy u dzieci może być trudna do rozpoznania, ponieważ rozwija się powoli, nie dając charakterystycznych objawów. Do częstych objawów, na które należy zwrócić uwagę, należą:
- nadpobudliwość,
- niepokój, lękliwość, zaburzenia snu,
- drażliwość,
- pogorszenie zdolności koncentracji,
- wysypki pokrzywkowe, świąd,
- nadmierne wypadanie włosów,
- opóźnienie wystąpienia pierwszej miesiączki u dziewcząt,
- zaczerwienione oczy,
- wytrzeszcz oczu,
- przyspieszone bicie serca,
- powiększony gruczoł tarczowy (wole),
- spadek masy ciała mimo zwiększonego łaknienia,
- biegunki.
Dzieci cierpiące na nadczynność tarczycy mogą być postrzegane jako nadpobudliwe, co często mylone jest z ADHD, a przyczyną jest nieprawidłowa funkcja tarczycy.

Diagnozowanie chorób tarczycy u dzieci opiera się na:
- wywiadzie medyczny z lekarzem,
- badaniu fizykalnym,
- badaniach laboratoryjnych, polegających na oznaczeniu stężenia hormonów przysadki (TSH) oraz tarczycy (fT3 i fT4) i przeciwciał (anty-TPO oraz anty-TG),
- USG tarczycy.
Zakresy prawidłowych stężeń hormonów tarczycy są inne u dzieci niż u dorosłych i zależą od wieku dziecka. Dzieci z chorobami tarczycy powinny być prowadzone przez specjalistę endokrynologa dziecięcego.
Leczenie chorób tarczycy u dzieci
Niedoczynność tarczycy – leczenie polega na stałym uzupełnianiu brakującego hormonu tarczycy. U dzieci stosowana jest taka sama terapia co u dorosłych, jednak dawka leku jest dopasowana do wagi, wieku i potrzeb dziecka.
Nadczynność tarczycy – terapia ma na celu hamowanie produkcji hormonów tarczycy. Istnieją różne, skuteczne metody leczenia nadczynności tarczycy. Lekarz dostosowuje odpowiednią terapię w oparciu o wiek i stan zdrowia dziecka.
Choroby tarczycy (niedoczynność i nadczynność tarczycy) są chorobami przewlekłymi. Oznacza to, że mogą wymagać terapii do końca życia.
Jeśli obawiasz się, że Ty lub Twoje dziecko możecie być narażeni na ryzyko chorób tarczycy,
porozmawiaj o tym ze swoim lekarzem rodzinnym.
Zrób krótki test i sprawdź,
czy choroby tarczycy mogą dotyczyć
również Twojego dziecka.
Konsultacja merytoryczna: dr n. med. Agnieszka Żak-Gołąb
Uniwersyteckie Centrum Kliniczne im. prof. K. Gibińskiego Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach
Referencje:
- Bettendorf M. Thyroid disorders in children from birth to adolescence. Eur J Nucl Med Mol Imaging 2002; 29(Suppl 2): S439-S446.
- Medycyna Praktyczna. Niedoczynność tarczycy u dzieci. Available at https://pediatria.mp.pl/choroby/endokrynologia/77462,niedoczynnosc-tarczycy-u-dzieci. Last accessed January 2018.
- Medycyna Praktyczna. Nadczynność tarczycy u dzieci. Available at https://pediatria.mp.pl/choroby/endokrynologia/77473,nadczynnosc-tarczycy-u-dzieci. January 2018.