TARCZYCA NIEDOCZYNNOŚĆ
TARCZYCY CHOROBA
HASHIMOTO NADCZYNNOŚĆ
TARCZYCY CHOROBA
GRAVESA-BASEDOWA WOLE
I GUZKI RAK TARCZYCY NADCZYNNOŚĆ TARCZYCY Siedemdziesiąt procent wszystkich przypadków nadczynności tarczycy
to autoimmunologiczne zapalenie gruczołu tarczowego – choroba Gravesa-Basedowa.

Nadczynność tarczycy jest zaburzeniem, w którym gruczoł tarczowy produkuje za dużo hormonów w stosunku do potrzeb organizmu, co prowadzi do ich podwyższonego stężenia we krwi. Hormony tarczycy utrzymują metabolizm na odpowiednim, prawidłowym poziomie. Przy nadmiarze hormonów tarczycy procesy metaboliczne przyśpieszają. A nawet niewielkie zachwianie stężenia hormonów tarczycy we krwi może mieć wpływ na nasze zdrowie czy samopoczucie.

Jak często występuje nadczynność tarczycy?

Nadczynność tarczycy jest jedną z najczęstszych chorób endokrynologicznych, dotyczy ok. 1-2% dorosłych w Polsce. Chorują głównie kobiety w wieku 20-40 lat, natomiast schorzenie to rzadko występuje u dzieci.

Jakie są przyczyny nadczynności tarczycy?

•  choroba Gravesa-Basedowa – stanowi aż 70% przypadków nadczynności tarczycy,

•  guzki tarczycy (wole guzkowe nadczynne lub guz autonomiczny tarczycy),

•  przejściowa nadczynność tarczycy (poporodowe zapalenie tarczycy lub bezobjawowe zapalenie tarczycy),

•  nadmierne spożycie jodu lub przedawkowanie lewotyroksyny.

Objawy nadczynności tarczycy

Objawy nadczynności tarczycy są niespecyficzne, często utożsamiamy je ze stylem życia lub innymi schorzeniami.
Jeśli zaobserwowałaś u siebie poniższe objawy, poinformuj o nich swojego lekarza:

  • często czuję niepokój i jestem rozdrażniona/ny,

  • odczuwam drżenie rąk,

  • moja skóra i włosy zdają się cieńsze, a paznokcie rosną szybciej niż zwykle,

  •  moje serce bije szybciej, odczuwam kołatanie serca,

  • mam wrażenie, że oczy powiększyły się i wysunęły ku przodowi,

  • pocę się bardziej niż zwykle,

  • często czuję się osłabiona/ny,

  • wszystko w moim organizmie zdaje się przyśpieszać, również praca jelit – często oddaję stolce, a moja waga ciała spada mimo zwiększonego łaknienia,

  • krwawienia miesiączkowe stały się nieregularne, czasami obfite, innym razem skąpe.

Czy wiesz, że?

Nieleczona nadczynność tarczycy może być bardzo poważnym schorzeniem i prowadzić do zaburzeń rytmu serca, a przez to do zawałów serca. Nadczynność tarczycy, szczególnie u kobiet po menopauzie, wiąże się ze wzrostem ryzyka osteoporozy i złamań, które mogą prowadzić do zgonu.

Nadczynność tarczycy jest szczególnie niebezpieczna dla kobiet w ciąży. Nieleczona może prowadzić do poronienia, zaburzonego rozwoju płodu w macicy, przedwczesnego porodu, wysokiego ciśnienia krwi oraz wad wrodzonych dziecka.

Kto jest w grupie ryzyka?

Na nadczynność tarczycy chorują głównie kobiety, jednak niezależnie od płci, ryzyko wystąpienia schorzenia gruczołu tarczowego wzrasta, jeśli:

  • ktoś w Twojej rodzinie choruje na nadczynność tarczycy (chorobę Gravesa-Basedowa),
  • cierpisz na choroby autoimmunologiczne (np. cukrzycę typu 1),
  • jesteś w wieku powyżej 60 lat,
  • jesteś młodą mamą.

Diagnozowanie nadczynności tarczycy

Same objawy nie są potwierdzeniem choroby i w każdym przypadku należy skonsultować je z lekarzem.

Podstawowa diagnostyka nadczynności tarczycy może być przeprowadzona przez lekarza rodzinnego, natomiast leczenie powinien prowadzić specjalista endokrynolog.

Badania oceniające czynność tarczycy (stężenie TSH we krwi) może zlecić lekarz rodzinny. Jeżeli uzyskany wynik będzie nieprawidłowy, konieczna jest ocena stężenia wolnych hormonów tarczycy (fT3 i fT4). Nadczynność tarczycy rozpoznaje się, jeżeli obniżonemu stężeniu TSH towarzyszy podwyższone stężenie wolnych hormonów fT3 i/lub fT4 we krwi.

W przypadku rozpoznania nadczynności tarczycy lekarz będzie się starał ustalić jej przyczynę, co ma istotne znaczenie przy podejmowaniu decyzji o sposobie leczenia. W tym celu pomocne są następujące badania:

– USG tarczycy: w przypadku wola guzkowego można stwierdzić obecność zmian ogniskowych w tarczycy; natomiast w przypadku choroby Gravesa-Basedowa – obniżoną echogeniczność,

– przeciwciała przeciwtarczycowe w surowicy, a zwłaszcza przeciwciała przeciwko receptorowi TSH (anty-TSHR): podwyższone stężenie anty-TSHR jest charakterystyczne dla choroby Gravesa-Basedowa,

– biopsja aspiracyjna cienkoigłowa (BACC) tarczycy – wykonywana w przypadku stwierdzenia zmian ogniskowych tarczycy,

– scyntygrafia tarczycy wykonywana w wybranych sytuacjach.

Leczenie nadczynności tarczycy

Najkorzystniejszą metodę terapii ustala się indywidualnie dla każdego pacjenta. Leczenie najczęściej rozpoczyna się od stosowania leków zmniejszających produkcję hormonów tarczycy.

W leczeniu nadczynności tarczycy stosuje się:

•  leczenie farmakologiczne za pomocą leków przeciwtarczycowych (tyreostatyków),

•  leczenie jodem promieniotwórczym (131I),

•  leczenie operacyjne (strumektomia, tyreoidektomia).

Czy możliwe jest całkowite wyleczenie?

Możliwość całkowitego wyleczenia (pacjent nie wymaga żadnych leków związanych z tarczycą) zależy głównie od przyczyny nadczynności tarczycy. Po leczeniu jodem promieniotwórczym lub po operacji usunięcia tarczycy często występuje niedoczynność tarczycy, która wymaga stałego leczenia preparatami tyroksyny do końca życia.

Co trzeba robić po zakończeniu leczenia?

Po zakończeniu leczenia nadczynności tarczycy pacjent powinien pozostawać pod opieką lekarza POZ lub endokrynologa. Wskazana jest okresowa kontrola hormonalna (stężenie TSH we krwi) oraz USG tarczycy. W niektórych przypadkach istnieje możliwość nawrotu nadczynności tarczycy, wola guzkowego lub rozwoju niedoczynności tarczycy po zastosowanym leczeniu. Jeżeli pacjent po zakończonej terapii wymaga leczenia doustnymi preparatami hormonów tarczycy z powodu niedoczynności tarczycy, to konieczne jest ich regularne przyjmowanie i okresowa kontrola skuteczności tego leczenia.

Jeśli wystąpią jakiekolwiek zmiany w Twoim stanie zdrowia,
skontaktuj się z lekarzem.

Objawy związane z zaburzoną czynnością tarczycy są niespecyficzne (np. łamliwe i wypadające włosy, zwiększenie masy ciała), a przez to trudne do rozpoznania.

Sprawdź, czy Twoje dolegliwości nie są objawami zaburzeń czynności tarczycy!

TEST ⇒

Zapytaj lekarza, zbadaj tarczycę!

Konsultacja merytoryczna: dr n. med. Janusz Strzelczyk

Uniwersyteckie Centrum Kliniczne im. prof. K. Gibińskiego Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach

Referencje:

  1. American Thyroid Association. Hyperthyroidism 2014. Available at http://www.thyroid.org/wp-content/uploads/patients/brochures/ata-hyperthyroidism-brochure.pdf. Last accessed January 2018.
  2. Everyday Health. Are you at risk for thyroid disease? Available at http://www.everydayhealth.com/thyroid-conditions/evaluating-your-thyroid-disease-risk.aspx. Last accessed January 2018.
  3. Medycyna Praktyczna. Nadczynność tarczycy. https://endokrynologia.mp.pl/choroby/78398,nadczynnosc-tarczycy.