Niedoczynność tarczycy to stan, w którym gruczoł tarczowy nie produkuje wystarczającej ilości hormonów, umożliwiającej komórkom organizmu prawidłową pracę. Hormony tarczycy utrzymują metabolizm na odpowiednim, prawidłowym poziomie. Przy ich niedoborze procesy metaboliczne spowalniają, a nawet niewielkie zachwianie stężenia hormonów tarczycy we krwi może mieć wpływ na nasze zdrowie czy samopoczucie.
Jak często występuje niedoczynność tarczycy?
Niedoczynność tarczycy jest najpowszechniejszą postacią zaburzeń gruczołu tarczowego. Występuje u ok. 5% dorosłych kobiet i u ok. 1% mężczyzn. Częstość występowania niedoczynności tarczycy wzrasta wraz
z wiekiem (zwłaszcza u osób po 60. r.ż.). Choroba dotyka również ludzi młodych i dzieci. Niedoczynność tarczycy w przebiegu choroby Hashimoto może mieć podłoże genetyczne i często występuje u członków rodziny.
Jakie są przyczyny chorób tarczycy?
Do najczęstszych przyczyn niedoczynności tarczycy u polskich pacjentów należą:
• choroba Hashimoto, czyli przewlekłe autoimmunologiczne (limfocytowe) zapalenie tarczycy. Choroba o podłożu autoimmunologicznym, wywołana przez własne przeciwciała, w której dochodzi do powstawania niebolesnego zapalenia w tarczycy, powoli (przez lata) niszczącego ją i prowadzącego do zmniejszenia produkcji hormonów;
• stan po operacyjnym usunięciu tarczycy. Operacja tarczycy może być przeprowadzona z różnych powodów (wole guzkowe, choroba Gravesa-Basedowa, rak tarczycy). W wyniku usunięcia całej tarczycy dochodzi do trwałej niedoczynności. Stopień niedoczynności tarczycy, w przypadku usunięcia części tarczycy, zależy od zakresu operacji;
• stan po leczeniu jodem promieniotwórczym 131I. Leczenie jodem promieniotwórczym może być przeprowadzane z różnych powodów (np. choroba Gravesa-Basedowa, wole guzkowe nadczynne);
• inne zapalenie tarczycy, np. podostre zapalenie tarczycy, poporodowe zapalenie tarczycy – co ważne, w tych przypadkach niedoczynność tarczycy może być przemijająca;
• polekowa niedoczynność tarczycy (np. amiodaron, interferon α);
• wtórna niedoczynność tarczycy w przebiegu chorób przysadki.
Objawy niedoczynności tarczycy
Najczęściej występujące objawy to:
- zmęczenie, senność i (lub) osłabienie,
- obniżony nastrój,
- spowolnienie ruchowe,
- obniżona tolerancja na zimno,
- chrypka,
- pogorszenie słuchu,
- zaparcia,
- zaburzenia miesiączkowania,
- problemy z zajściem w ciążę,
- podwyższone ciśnienie tętnicze krwi,
- brak apetytu,
- zwiększenie masy ciała pomimo zdrowego stylu życia,
- obrzęk powiek,
- ból stawów i mięśni,
- drętwienia,
- cienkie, łamliwe włosy i paznokcie,
- sucha, łuszcząca się skóra,
- obniżone libido.
Nieleczona niedoczynność tarczycy znacząco pogarsza
funkcjonowanie w codziennym życiu.
Dlatego nie lekceważ żadnych objawów.
Diagnozowanie niedoczynności tarczycy
Objawy zaburzeń czynności tarczycy są bardzo różnorodne i często przypominają symptomy innych schorzeń, dlatego też wiele osób pozostaje niezdiagnozowanych.
Ważne jest, aby obserwować siebie i jeśli objawy się nasilą, należy skonsultować je z lekarzem2.

Diagnostyka niedoczynności tarczycy opiera się na:
- wywiadzie medycznym z lekarzem,
- badaniu fizykalnym,
- badaniu laboratoryjnym, polegającym na oznaczeniu stężenia hormonu TSH – hormon tyreotropowy,
- USG tarczycy.
Podstawowa diagnostyka chorób tarczycy może być przeprowadzona przez lekarza rodzinnego. Większość postaci niedoczynności tarczycy może być prowadzona i leczona również przez lekarza rodzinnego. W trudniejszych przypadkach wymagana jest konsultacja ze specjalistą endokrynologiem.
Leczenie niedoczynności tarczycy
Pełnoobjawowa niedoczynność tarczycy jest chorobą przewlekłą i wymaga terapii do końca życia. Leczenie niedoczynności tarczycy jest proste i polega na regularnym, codziennym uzupełnianiu brakujących hormonów tarczycy w formie tabletek. Ważne jest, aby leki przyjmować na czczo, minimum 30 min przed pierwszym posiłkiem, i popijać je niewielką ilością wody. Celem leczenia jest ustąpienie objawów i wyrównanie stężenia hormonów tarczycy we krwi do prawidłowych wartości. Nie należy przerywać leczenia mimo dobrego samopoczucia i prawidłowych wyników laboratoryjnych, gdyż objawy mogą powrócić. Przy stwierdzonej niedoczynności tarczycy minimum raz w roku powinno się skontrolować swoją tarczycę.
Jeśli wystąpią jakiekolwiek zmiany w Twoim stanie zdrowia,
skontaktuj się z lekarzem.
Objawy związane z zaburzoną czynnością tarczycy są niespecyficzne (np. łamliwe i wypadające włosy, zwiększenie masy ciała), a przez to trudne do rozpoznania.
Sprawdź, czy Twoje dolegliwości nie są objawami zaburzeń czynności tarczycy!
Zapytaj lekarza, zbadaj tarczycę!
Konsultacja merytoryczna: dr n. med. Janusz Strzelczyk
Uniwersyteckie Centrum Kliniczne im. prof. K. Gibińskiego Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach
Referencje:
- EndocrineWeb. Hypothyroidism: too little thyroid hormone. Available at https://www.endocrineweb.com/conditions/thyroid/hypothyroidism-too-little-thyroid-hormone. Last accessed January 2018.
- American Thyroid Association. Hypothyroidism. Available at http://www.thyroid.org/wp-ontent/uploads/patients/brochures/Hypo_brochure.pdf. Last accessed January 2018.
- Medycyna Praktyczna. Niedoczynność tarczycy. https://endokrynologia.mp.pl/choroby/78406,niedoczynnosc-tarczycy.