TARCZYCA NIEDOCZYNNOŚĆ
TARCZYCY CHOROBA
HASHIMOTO NADCZYNNOŚĆ
TARCZYCY CHOROBA
GRAVESA-BASEDOWA WOLE
I GUZKI RAK TARCZYCY RAK TARCZYCY W komórkach pęcherzykowych i okołopęcherzykowych tarczycy mogą rozwijać się zarówno nowotwory niezłośliwe, jak i złośliwe.
Zdecydowana większość nowotworów tarczycy to guzy niezłośliwe. nawet jeśli wcześniej nie miały zdiagnozowanych chorób tarczycy.

Tarczyca zbudowana jest głównie z komórek pęcherzykowych tarczycy, w których produkowane są hormony – tyroksyna (T4) i trójjodotyronina (T3). W gruczole tarczowym występują także nieliczne komórki okołopęcherzykowe, wytwarzające kalcytoninę, hormon uczestniczący w regulacji stężenia wapnia we krwi.

Wysoko zróżnicowane nowotwory stanowią ok. 95% postaci raka tarczycy, charakteryzują się łagodnym przebiegiem i dobrym rokowaniem:

  • Rak brodawkowaty (najczęstsza postać nowotworu tarczycy)

  • Rak pęcherzykowy

  • Rak rdzeniasty

Nisko zróżnicowane lub niezróżnicowane (rak anaplastyczny) stanowią kilka procent przypadków (2-5%) nowotworów złośliwych tarczycy, charakteryzują się agresywnym przebiegiem klinicznym i złym rokowaniem.

Jak często występuje rak tarczycy?

Rak tarczycy występuje rzadko; stanowi około 1% wszystkich nowotworów złośliwych. Najczęściej choroba pojawia się około 40.-50. r.ż.

Jakie są przyczyny raka tarczycy?

Do czynników, które zwiększają ryzyko rozwoju raka tarczycy, zalicza się:

  • czynniki genetyczne – rak tarczycy może mieć tendencję do rodzinnego występowania;
  • przebyta radioterapia okolicy – może znacząco zwiększyć ryzyko rozwoju raka tarczycy;
  • podaż jodu w diecie – zaobserwowano, że rak pęcherzykowy występuje częściej na obszarach niedoboru jodu, natomiast na obszarach o wystarczającej podaży jodu przeważa rak brodawkowaty;
  • płeć – kobiety chorują 3-4 razy częściej niż mężczyźni.

Jakie są objawy raka tarczycy?

Objawami, które mogą świadczyć o występowaniu raka tarczycy, są:

  • guzek w tarczycy – widoczny lub wyczuwalny,

  • chrypka lub zmiana barwy głosu,

  • powiększony obwód szyi,

  • powiększone węzły chłonne.

Diagnozowanie raka tarczycy

Z uwagi na brak specyficznych objawów towarzyszących nowotworowi tarczycy często pozostaje on niezdiagnozowany aż do momentu rutynowego badania lekarskiego czy badania USG tarczycy.

Guzki lub powiększona tarczyca mogą być wyczuwalne przez skórę, jednak oprócz badania fizykalnego lekarz może zlecić:

  • badanie USG tarczycy i węzłów chłonnych, oceniające wielkość i budowę gruczołu tarczowego, ocenę wielkości i cech stwierdzanych guzków oraz ocenę węzłów chłonnych;
  • biopsję aspiracyjną cienkoigłową (BACC) – badanie potwierdzające obecność komórek nowotworowych, a w przypadku diagnozy – pozwalające stwierdzić, jakiego rodzaju są to nowotwory.

Na podstawie wykonanej biopsji można rozpoznać raka brodawkowatego, anaplastycznego i rdzeniastego. Nie można jednak rozpoznać raka pęcherzykowego. Wynik biopsji może jedynie wskazywać na podejrzenie nowotworu pęcherzykowego; konieczne jest wówczas leczenie operacyjne i dokładne badanie histopatologiczne.

Nie ma dostępnych badań laboratoryjnych, które byłyby przydatne w przedoperacyjnym rozpoznawaniu raka tarczycy wywodzącego się z komórek pęcherzykowych.

Leczenie raka tarczycy

Leczeniem nowotworów tarczycy zajmują się ośrodki specjalistyczne. Lekarz onkolog dostosuje terapię w oparciu m.in. o rodzaj nowotworu i stan zdrowia pacjenta.

Do metod terapii należą:

  • leczenie operacyjne (chirurgiczne) – któremu towarzyszy całkowite usunięcie gruczołu tarczowego (tyreoidektomia) lub częściowe usunięcie gruczołu tarczowego, np. jednego płata (strumektomia);
  • leczenie jodem promieniotwórczym 131I – może być zastosowane po leczeniu chirurgicznym niektórych rodzajów nowotworu (np. raka brodawkowatego lub pęcherzykowego) jako terapia uzupełniająca;
  • radioterapia i/lub chemioterapia – nie jest stosowana u wszystkich pacjentów z rakiem tarczycy. Decyzję o radioterapii lub chemioterapii podejmuje onkolog;
  • leczenie farmakologiczne – po leczeniu chirurgicznym lekarz może zalecić przyjmowanie lewotyroksyny w celu uzupełnienia niedoboru hormonów.

Czy można uniknąć zachorowania?

Badania pokazują, że choroby tarczycy mogą być warunkowane genetycznie, jednak w ramach prozdrowotnego trybu życia należy zadbać o dostarczenie właściwej ilości jodu w codziennej diecie. Odpowiednia podaż jodu zmniejsza ryzyko rozwoju wola miąższowego i guzków tarczycy oraz raka pęcherzykowego.

Drugim ważnym czynnikiem jest zaprzestanie palenia papierosów, stwierdzono bowiem jego związek z rozwojem guzków tarczycy.

Konsultacja merytoryczna: dr n. med. Janusz Strzelczyk

Uniwersyteckie Centrum Kliniczne im. prof. K. Gibińskiego Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach

  1. Medycyna Praktyczna. Rak tarczycy. https://onkologia.mp.pl/chorobynowotworowe/80768,rak-tarczycy.
  2. Medycyna Praktyczna. Nowotwory złośliwe tarczycy (rak tarczycy). https://onkologia.mp.pl/chorobynowotworowe/162017,nowotwory-zlosliwe-tarczycy-rak-tarczycy.
  3. Jarząb B. i wsp. Diagnostic and treatment of thyroid carcinoma. Endokrynologia Polska 2016; 67(1): 74-145.