TARCZYCA NIEDOCZYNNOŚĆ
TARCZYCY CHOROBA
HASHIMOTO NADCZYNNOŚĆ
TARCZYCY CHOROBA
GRAVESA-BASEDOWA WOLE
I GUZKI RAK TARCZYCY

Tarczyca to niewielki gruczoł dokrewny, który mieści się u podstawy szyi (tuż pod krtanią), a swoim kształtem przypomina motyla. Gruczoł tarczowy jest zbudowany
z dwóch płatów bocznych, połączonych wąskim pasmem zwanym cieśnią.

Budowa
gruczołu
tarczowego

Nadrzędną funkcją tarczycy jest produkcja hormonów, magazynowanie
i uwalnianie ich do krwi.

Hormony tarczycy:

  • Tyroksyna T4 – hormon stanowiący aż 93% całkowitej produkcji gruczołu tarczowego. Tyroksyna jest uważana za prohormon, ponieważ sama w sobie nie jest aktywna, staje się aktywna dopiero w procesie dejodynacji, tj. konwersji T4 do T3.

  • Trójjodotyronina T3 – aktywna postać hormonu tarczycy, która bierze udział w produkcji energii w każdej żywej komórce organizmu.

  • Kalcytonina – hormon tarczycy odpowiedzialny za regulację gospodarki wapniowo-fosforanowej organizmu.

Praca gruczołu tarczowego jest kontrolowana przez układ podwzgórzowo-przysadkowy.

Tarczyca, a właściwie produkowane przez nią hormony, ma kluczowy wpływ na prawidłowy metabolizm naszego organizmu. Hormony tarczycy są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania wszystkich tkanek i narządów, to one regulują pracę układu nerwowego, krwionośnego i pokarmowego. Pomagają organizmowi w wykorzystaniu energii, utrzymaniu właściwej temperatury i dbają o prawidłowe funkcjonowanie mózgu, serca, mięśni i innych organów.

Stężenie hormonów tarczycy we krwi ma bezpośredni wpływ
na nasze zdrowie i dobre samopoczucie.

Funkcje tarczycy mogą być oceniane
w poniższych badaniach:

  • TSH – oznaczenie stężenia tyreotropiny we krwi,

  • fT3 i fT4 – oznaczenie stężenia wolnych hormonów tarczycy (trójjodotyroniny i tyroksyny) we krwi,

  • oznaczenie przeciwciał przeciwko:

    • tyreoglobulinie (anty-TG),

    • peroksydazie tarczycowej (anty-TPO),

    • receptorom TSH (anty-TSHR),

  • badanie obrazowe USG,

  • biopsja aspiracyjna cienkoigłowa (BACC),

  • scyntygrafia.

Czy wiesz, że zaburzenia czynności tarczycy mogą mieć również
odzwierciedlenie w innych badaniach laboratoryjnych,
np. morfologii, cholesterolu czy glikemii?

Wśród zaburzeń czynności tarczycy wyróżniamy m.in.:

– niedoczynność tarczycy (hipotyreoza)

– nadczynność tarczycy (hipertyreoza)

 

 

Jakie są przyczyny chorób tarczycy?

 

Do najczęstszych przyczyn chorób tarczycy należą:

  • przewlekłe autoimmunologiczne (limfocytowe) zapalenie tarczycy – choroba Hashimoto,
  • autoimmunologiczne zapalenie tarczycy – choroba Gravesa-Basedowa,
  • niedobór lub nadmiar jodu w diecie,
  • stan po operacyjnym usunięciu gruczołu tarczowego,
  • stan po leczeniu jodem promieniotwórczym 131I,
  • polekowa niedoczynność tarczycy (amiodaron, interferon α),
  • wtórna niedoczynność tarczycy w przebiegu chorób przysadki,
  • guzki tarczycy (np. wole guzkowe nadczynne),
  • raki tarczycy,
  • podostre zapalenie tarczycy (choroba związana z przebytą wcześniej infekcją wirusową),
  • poporodowe zapalenie tarczycy.

Jakie objawy towarzyszą chorobom tarczycy?

 

Objawy towarzyszące chorobom tarczycy są niespecyficzne, często niezwiązane
ze sobą, dlatego też często nie podejrzewamy, że nasze dolegliwości mogą być związane z zaburzoną czynnością tarczycy.

Symptomy chorób tarczycy są zależne od rodzaju jej zaburzeń – niedoczynności lub nadczynności. Poniższe objawy mogą świadczyć o niedoczynności lub nadczynności tarczycy.

 

 Objawy niedoczynności tarczycy

  • uczucie ciągłego zimna,
  • zmęczenie/senność,
  • zaburzenia pamięci,
  • przyrost masy ciała mimo prawidłowej diety,
  • rzadsze oddawanie stolca/zaparcia,
  • spowolnienie czynności serca,
  • sucha, łuszcząca się, blada skóra, suche włosy,
  • zaburzenia miesiączkowania.

 Objawy nadczynności tarczycy

  • uczucie gorąca,
  • wzmożona potliwość,
  • nerwowość, niepokój, rozdrażnienie,
  • drżenie rąk,
  • chudnięcie pomimo zwiększonego apetytu,
  • częstsze oddawanie stolca/biegunka,
  • uczucie kołatania serca,
  • osłabienie siły mięśniowej,
  • wypadanie włosów,
  • objawy oczne – wytrzeszcz, podwójne widzenie, obrzęk i zaczerwienienie powiek lub spojówek,
  • zaburzenia miesiączkowania, niepłodność.

Kto jest w grupie ryzyka?

Zaburzenia czynności dotykają blisko 300 milionów ludzi na całym świecie,
a w szczególności kobiet.

Czy wiesz, że my kobiety chorujemy
5 do 8 razy częściej
niż mężczyźni? 

Niezależnie od płci i wieku ryzyko wystąpienia schorzenia gruczołu tarczowego jest większe, jeśli:

  • ktoś w Twojej rodzinie choruje na zaburzenia czynności tarczycy,
  • cierpisz na choroby autoimmunologiczne, np. cukrzycę typu 1, celiakię, reumatoidalne zapalenie stawów,
  • jesteś w wieku powyżej 60 lat,
  • jesteś w ciąży lub jesteś młodą mamą,
  • jesteś w wieku menopauzalnym,
  • cierpisz na niedobór lub nadmiar jodu.

Choroby tarczycy mają tendencję do rodzinnego występowania i mogą być uwarunkowane genetycznie (np. choroba Hashimoto).

Osoby, u których choroby tarczycy występują rodzinnie, powinny pozostawać pod obserwacją lekarską i regularnie kontrolować stężenie TSH we krwi, aby jak najszybciej rozpoznać rozwijającą się chorobę i nie dopuścić do wystąpienia ciężkich objawów.

Czy można zapobiegać chorobom tarczycy?

W profilaktyce chorób tarczycy bardzo ważne są styl życia i odpowiednia dieta. Profilaktyka chorób gruczołu tarczowego powinna obejmować przyjmowanie dostatecznej ilości jodu wraz z pożywieniem. Jod jest pierwiastkiem, który uczestniczy w reakcjach prowadzących do wytwarzania hormonów tarczycy: trójjodotyroniny i tyroksyny.
Nasz organizm potrzebuje około 150 mikrogramów jodu dziennie. Najlepszym jego źródłem są: ryby morskie i owoce morza. Źródłem jodu mogą być również niektóre gatunki wód mineralnych. W celu dostarczenia tego deficytowego składnika w wielu krajach joduje się sól kuchenną. Profilaktyka polega na spożywaniu jodowanej soli – również w Polsce. Dietę można też wzbogacić o produkty bogate w selen i magnez.

W profilaktyce chorób tarczycy bardzo ważne jest także zaprzestanie palenia tytoniu. Dym tytoniowy zawiera substancje, które mogą hamować transport jodu do tarczycy. Warto również zadbać o komfort psychiczny i unikać sytuacji stresujących.

Czy wiesz, że nawet u co 5. osoby
w Polsce występują zaburzenia tarczycy?
A połowa z nich nie jest zdiagnozowana?

Objawy związane z zaburzoną czynnością tarczycy są niespecyficzne (np. łamliwe i wypadające włosy, zwiększenie masy ciała), a przez to trudne do rozpoznania.

 

Sprawdź, czy Twoje dolegliwości nie są objawami zaburzeń czynności tarczycy! 

TEST ⇒

Zapytaj lekarza, zbadaj tarczycę!

Konsultacja merytoryczna: dr n. med. Janusz Strzelczyk

Uniwersyteckie Centrum Kliniczne im. prof. K. Gibińskiego Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach

Referencje:

  1. American Thyroid Association. Hyperthyroidism. Available at http://www.thyroid.org/wp-content/uploads/patients/brochures/ata-hyperthyroidism-brochure.pdf. Last accessed January 2018.
  2. American Thyroid Association. Hypothyroidism. Available at http://www.thyroid.org/wp-content/uploads/patients/brochures/ata-hypothyroidism-brochure.pdf. Last accessed January 2018.
  3. Ponichtera A. Choroby tarczycy jako poważny problem medyczny w Polsce. 2018; 16.
  4. Medycyna Praktyczna. Niedoczynność tarczycy. https://endokrynologia.mp.pl/choroby/78406,niedoczynnosc-tarczycy.
  5. Medycyna Praktyczna. Nadczynność tarczycy. https://endokrynologia.mp.pl/choroby/78398,nadczynnosc-tarczycy.